Πέτρινα γεφύρια Ξάνθης

Το πλούσιο ορεινό τοπίο της οροσειράς της Ροδόπης με τα ποτάμια και τα ρέματα, έχει ως αποτέλεσμα την κατασκευή μεγάλου αριθμού πέτρινων γεφυριών κατά τους προηγούμενους αιώνες. Τα γεφύρια αυτά που στέκουν μέχρι και σήμερα, ξεκίνησαν να κατασκευάζονται ήδη από τους βυζαντινούς χρόνους, και η κατασκευή τους συνεχίστηκε και κατά την τουρκοκρατία. Από τα 74 γεφύρια που συναντάμε στην Θράκη, τα 54 βρίσκονται στο νομό Ξάνθης και είναι μονότοξα, δίτοξα, ή πολύτοξα. Αρκετά από τα γεφύρια είναι κτισμένα στην κοίτη του ποταμού Κόσυνθου και θα τα δείτε ακολουθώντας τον δρόμο από την Ξάνθη στη Σταυρούπολη (Εθνική οδός Ξάνθης-Δράμας – ΕΟ14) και τον Εχίνο (Εθνική οδός Ξάνθης-Εχίνου – ΕΟ55).

Τα γεφύρια της Θράκης διαφέρουν από αυτά της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας, καθώς είναι μικρότερου μεγέθους. Η τεχνοτροπία τους όμως είναι παρόμοια, διότι το έδαφος της περιοχής επέβαλλε την κατασκευή γεφυριών με μοναδικό υλικό την πέτρα. Έχουν από ένα έως έξι τόξα, και η αντοχή τους στον χρόνο εντυπωσιάζει.

Οι κύριοι κατασκευαστές των γεφυριών της Ροδόπης (εκτός από τα μπουλούκια των ηπειρωτών και μακεδονιτών λιθοξόων) ήταν οι «Δουλγέρηδες» από τη Φιλιππούπολη. Έκτιζαν κάθε λογής κατασκευή: από σπίτια και βρύσες, μέχρι τζαμιά, μιναρέδες, εκκλησίες, καμπαναριά, και, βέβαια, γεφύρια. Με το πέρασμα του χρόνου την τεχνική του κτισίματος των πέτρινων γεφυριών υιοθέτησαν ντόπιοι τεχνίτες της ορεινής Ροδόπης. Ως αποτέλεσμα, πολλά από αυτά που βλέπουμε σήμερα έχουν φτιαχτεί από εκείνους.

Δεδομένου ότι βρίσκονται σε ιδιαίτερα, αλλά και δυσπρόσιτα, σημεία, και μετά την ασφαλτόστρωση το 1925, έπαψαν να χρησιμοποιούνται. Γι’ αυτό λοιπόν, ήταν ανάγκη να γίνει μια συστηματική καταγραφή των παραδοσιακών πέτρινων γεφυριών για να αναδειχθούν αυτοί οι αρχιτεκτονικοί θησαυροί. Το γεγονός ότι τα περισσότερα στέκουν αχρησιμοποίητα ή μισογκρεμισμένα, και σε συνδυασμό με τον αυξημένο κίνδυνο κατάρρευσης στο μέλλον από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και την έλλειψη συντήρησης, απαιτεί περεταίρω δράσεις για τη διατήρηση τους, αλλά και την τουριστική αξιοποίησή τους, καθώς αυτά τα δείγματα Ελληνικής λαϊκής αρχιτεκτονικής δεν τους αξίζουν μόνο μια επιφανειακή ματιά του διερχόμενου ταξιδιώτη.

Το παραπάνω έργο υλοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, από τη Διεύθυνση Ανάπτυξης Π.Ε. Ξάνθης το έτος 2021. Η αμέριστη αγάπη για τον τόπο τους των ανθρώπων που στελεχώνουν αυτές τις υπηρεσίες ήταν η κινητήριος δύναμη για την ολοκλήρωση αυτού του έργου.